Ռուսական վեկտորը. Ինչո՞ւ է Հայաստանի նախկին նախագահ Ռոբերտ Քոչարյանը մնում երկրի ամենապոպուլյար քաղաքական գործիչը

Հունիսի 20-ին տեղի կունենան Հայաստանի պատմության մեջ երկրորդ արտահերթ խորհրդարանական ընտրությունները։ Gallup International ընկերության վերջին հարցումների համաձայն՝ նախկին նախագահ Ռոբերտ Քոչարյանի գլխավորած «Հայաստան» դաշինքը շարունակում է ժողովրդականություն վայելել: Այս մասին գրում է lenta.ru-ն:

Սա ևս մեկ անգամ հաստատում է, որ հայ հասարակության մեջ աճում է անվստահությունը Նիկոլ Փաշինյանի կառավարության նկատմամբ։ Իսկ դա նշանակում է, որ Քոչարյանն ու իր դաշինքը գրեթե մրցակից չունեն: Առաջիկա ընտրությունները կաչող են վերջ դնել քաղաքական լարված շրջանի, որի գլխավոր իրադարձությունը Արցախյան հակամարտության կարգավորման վերաբերյալ համաձայնագրի ստորագրումն էր: 

Ռոբերտ Քոչարյանի հաղթանակի դեպքում ինչպես կարող են զարգանալ Հայաստանի և Ռուսաստանի հարաբերությունները։

Բազմավեկտորության ավարտ

Արցախի պատերազմում կրած պարտությունից եւ երկարատեւ քաղաքական ճգնաժամից հետո Հայաստանը փորձում է իրավիճակը կարգավորել արտահերթ խորհրդարանական ընտրությունների միջոցով: Նախընտրական քարոզարշավի պաշտոնական մեկնարկը տրվել է հունիսի 7-ին: Իշխանության համար պայքարի մեջ են մտել 26 կուսակցություն ու դաշինք։

Առաջին օրերից պարզ դարձավ, որ նոր վարչապետի պաշտոնի գլխավոր հավակնորդը, որը երկիրը պետք է դուրս բերի ճգնաժամից, լինելու է Հայաստանի նախկին նախագահ Ռոբերտ Քոչարյանը։

Քոչարյանի կարծիքով ՝ գործող կառավարությունը՝ Փաշինյանի գլխավորությամբ, ի վիճակի չէ սթափ գնահատել երկրի ներսում տիրող իրավիճակը եւ դաշնակիցների հետ հարաբերություններ կառուցել միջազգային ասպարեզում: Քոչարյանն ու նրա համախոհները հասկացնել են տալիս, որ Ռուսաստանը ժամանակակից պայմաններում պետք է դառնա Հայաստանի առանցքային գործընկերը, ինչպիսին և եղել է մինչեւ 2018 թվականը։

Այդ մասին է վկայում նաեւ ՌԴ նախագահ Վլադիմիր Պուտինի հետ առաջիկա ընտրություններում հաղթանակի գլխավոր թեկնածուի հեռախոսազրույցը։ Կրեմլում նախընտրում են զբաղվել ուժեղ եւ համակարգային խաղացողների հետ: Մինչդեռ գործող վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը, որն իշխանության էր եկել թավշյա հեղափոխությունից հետո, չկարողացավ իրեն այդպիսին դրսևորել ռուս գործընկերների մոտ։

Փաշինյանի իշխանության գալուց հետո դեպի Ռուսաստան կողմնորոշումը մղվեց երկրորդ պլան։ Առաջին տեղում է հայտնվել ՆԱՏՕ-ի և նույնիսկ Թուրքիայի հետ խաղալը։ Այս աշխարհաքաղաքական վրիպման արդյունքը դարձավ Արցախում «սեփական ուժերով» պարտված պատերազմը։ Այդ ժամանակ հակառուսական հռետորաբանությունը Փաշինյանի շուրթերից գագաթնակետին հասավ։ Փորձելով արդարացնել ձախողված ռազմական գործողությունը ՝ նա հրապարակավ հայտարարեց ռուսական «Իսկանդերների անարդյունավետության մասին», որոնք, սակայն, ՌԴ պաշտպանության նախարարության հայտարարության համաձայն չեն կիրառվել: Ճիշտ է, ավելի ուշ Փաշինյանն իր խոսքերը հետ վերցրեց։

Նման աշխարհաքաղաքական վայրիվերումներն աջակցություն չեն գտել ո՛չ Մոսկվայում, ո՛չ Երևանում, ո՛չ էլ հայկական սփյուռքում: Իրավիճակը սրվել է այն փաստով, որ Հայաստանը, կորցնելով Ռուսաստանին որպես արտաքին քաղաքական ասպարեզի հիմնական գործընկեր, լուրջ դաշնակիցներ ձեռք չբերեց ի դեմս Եվրամիության (ԵՄ) և ԱՄՆ-ի: «Այս ֆոնին՝ շրջադարձը դեպի Ռուսաստան, կարծես, ամենատրամաբանական որոշումն է, որն ակնհայտորեն աջակցություն կգտնի միլիոնավոր հայերի կողմից երկրի ներսում և արտերկրում»,- կարծում է «Հայաստան» դաշինքը:

Ուժեղ բանակը ամուր խաղաղություն է

Ռուսաստանի հետ գործընկերությունը նաև կարևոր է ռազմական դիրքերը ամրապնդելու տեսանկյունից: Ռազմարդյունաբերական համալիրի զարգացումը, որը կարող է տնտեսական վերափոխումների լոկոմոտիվ դառնալ, վեկտոր է, որի մասին Քոչարյանը բազմիցս բարձրաձայնել է:

«Իմ զգացումն այն է, որ մեր հասարակության ճնշող մասը շարունակում է վերաբերվել Ռուսաստանին` որպես այս տարածաշրջանում անվտանգության գլխավոր երաշխավորի, որպես միակ երկրի, որն ընդունակ է դիմակայել թուրքական էքսպանսիային»,– նշել է   Ռոբերտ Քոչարյանը РБК-ին տված հարցազրույցում։

Միաժամանակ, նա միանգամայն իրատեսական է համարում Սյունիքում մեկ այլ ռուսական ռազմաբազա ստեղծելու գաղափարը: Սակայն դրա համար, ըստ Քոչարյանի, անհրաժեշտ է ունենալ Հայաստանի մարտունակ  զինված ուժեր: Սա երկրին կտա պատշաճ կշիռ Ռուսաստանի հետ ռազմավարական դաշնակցային հարաբերություններում: «Հակառակ դեպքում ոչ ոք մեզ հետ հաշվի չի նստի: Եթե ուզում ենք, որ խնդիրները լիովին լուծվեն գործընկերության հիման վրա, մենք պետք է արագ վերականգնենք բանակը և դաշնակիցների հետ ամրապնդենք երկրի անվտանգությունը», - ասել է Քոչարյանը և ավելացրել, որ ցանկացած այլ ճանապարհ կնշանակի ինքնիշխանության մասնակի կորուստ:

Ռուսաստանի հետ հարաբերությունները կարող են զարգանալ նաև այլ ուղղություններով: Արագածոտնի մարզի բնակիչների հետ վերջերս կայացած հանդիպման ժամանակ Քոչարյանը կրկին մատնանշել է Ռուսաստանի դերը և դրա ազդեցությունը հայկական արդյունաբերության վրա. «Մեզ այս բաղադրիչն է պետք: Քանի որ այժմ Ռուսաստանում աճում է ամբողջ ռազմական արդյունաբերությունը և, ընդհանուր առմամբ, արդյունաբերությունը, մենք կարող ենք սերտ ինտեգրման մոդելներ գտնել»:

Նման մոդելներն իսկապես շատ են: Ռոբերտ Քոչարյանի «Հայաստան» դաշինքի ծրագիրը խոսում է առնվազն երեք արդյունաբերության զարգացման մասին, որոնցում Ռուսաստանի հետ փոխգործակցությունը կարող է իսկապես փոխշահավետ լինել: Դրանք ճանապարհների, գյուղատնտեսական հատվածի` հայկական արտադրանքի ավելի սերտ արտահանմամբ ռուսական շուկաներ, և առողջապահության ենթակառուցվածքային նախագծերն են, որտեղ Ռուսաստանի փորձը կիրառելի է նաև հայկական իրողությունների համար:

Քոչարյանի հաղթանակի դեպքում Ռուսաստանը կարող է տարածաշրջանում հավատարիմ դաշնակից ձեռք բերել՝ ի դեմս Հայաստանի, որը գնալով դառնում է Թուրքիայի հավակնությունների օբյեկտ: Քաղաքական գործիչն ինքը բազմիցս նշել է, որ հայ հասարակության ճնշող մասը մնում է անդրդվելի Ռուսաստանի` որպես հիմնական գործընկերոջ ընկալման հարցում:

Այսպես, թե այնպես, վերջնական պատասխանը, թե որ աշխարհաքաղաքական կողմնորոշումն է ընտրելու Հայաստանը, կտան առաջիկա խորհրդարանական ընտրությունները: Պառլամենտի տեղերի, իսկ երկարաժամկետ հեռանկարում՝ կառավարություն կազմելու իրավունքի համար պայքարն արդեն սկսվել է: Այս ֆոնին՝ Հայաստանը շարունակում է բազմաթիվ փորձություններ ապրել: Դա նշանակում է, որ ընտրություններում հաղթողը պետք է երկիրը տանի հակաճգնաժամային ճանապարհով, որը կլուծի բազմաթիվ խնդիրներ, այդ թվում` Լեռնային Ղարաբաղում պատերազմի ավարտի և ռուս-հայկական հարաբերությունների նոր մոդելի կառուցման հետ կապված: