Ապրիլի 12, 2015. Պատմական օր.
1.Վատիկանի Սբ. Պետրոսի տաճարում առաջին անգամ Պապի գլխավորությամբ Հայոց Ցեղասպանության զոհերի հիշատակին նվիրված պատարագ տրվեց Հայկական ծիրանափողի ուղեկցությամբ:
2. Պապն առաջին անգամ հնչեցրեց "հայերի Ցեղասպանություն" արտահայըությունը
3. Հայոց Կաթողիկոսները հիշարժան, հայրենանվեր ելույթներ ունեցան
4. Սուրբ Գրիգոր Նարեկացին հռչակվեց Տիեզերական եկեղեցու վարդապետ: Տիեզերական եկեղեցու վարդապետի կոչումը բարձրագույնն է, որ կարող է շնորհել Հռոմի պապը:
5. Ցեղասպանության ճանաչմանն ուղղված ամենանշանակալի և ազդեցիկ ձեռքբերումը եղավ. աշխարհը խոսում է Հայոց Ցեղասպանության մասին և դատարապարտում է:
Աշխարհի տարբեր անկյուններից Վատիկան ժամանած հազարավոր և բազմազգ հավատացյալների առջև պապը խոսեց հայ ժողովրդի մեծագույն ողբերգության, Գրիգոր Նարեկացու մեծության, «տառապանքով և մարտիրոսությամբ թրծված» մեր պատմության մասին, որը թանկագին գոհար անվանեց և ընդհանրական եկեղեցու հպարտություններից մեկը:
«Սիրելի հայ եղբայրներ և քույրեր, արդեն մեկ դար է անցել այն սարսափելի ոճրագործությունից, որը ձեր ժողովրդի համար հիրավի մարտիրոսություն եղավ:- նշեց Ֆրանցիսկոս պապն իր խոսքում,- Շատ անմեղ մարդիկ մահացան որպես Քրիստոսի անվան խոստովանողներ և մարտիրոսներ: Այսօր չի գտնվի որևէ հայ ընտանիք, որը այդ դեպքերի պատճառով կորցրած չլինի իր հարազատներից մեկին: Սա իսկապես դարձավ «Մեծ Եղեռն», ինչպես դուք եք կոչել այդ ողբերգությունը: Այս առթիվ ես մերձավոր կապ եմ զգում ձեր ժողովրդի հանդեպ և ուզում եմ հոգեպես միանալ այն բոլոր աղոթքներին, որ բարձրանում են ձեր սրտերից, ձեր ընտանիքներից և ժողովրդից»:
100 տարի առաջ տեղի ունեցած իրադարձությունները ի լուր աշխարհի ևս մեկ անգամ բնորոշելով որպես ցեղասպանություն՝ պապը կոչ արեց առանց զիջումների ընդդիմանալ նման ոճրագործություններին, քանի որ դրանց անտեսումը ծնում է աստծուն և մարդկային արժանապատվությունը անարգող նոր աղետներ:
«... Կատարվածին անդրադառնալը ոչ միայն հայ ժողովրդի և ընդհանրական եկեղեցու, այլև ողջ մարդկության պարտականությունն է, որպեսզի այս ողբերգությունից եկող ազդակները կանխեն նման նոր արհավիրքները... Բոլոր նրանք, ովքեր պետական և միջազգային կառույցներ են ղեկավարում, պարտավոր են ընդդիմանալ նման ոճիրներին՝ առանց որևէ կասկածի և զիջումների»:
Պատարագի արարողությանը ներկա էին ՀՀ նախագահ Սերժ Սարգսյանը, Ամենայն հայոց կաթողիկոս Գարեգին Բ-ն, Մեծի Տանն Կիլիկիո կաթողիկոս Արամ Ա-ն, եկեղեցական տարբեր թեմերի առաջնորդներ Հայաստանից և աշխարհասփյուռ գաղթօջախներից, պետական պաշտոնյաներ և մշակութային գործիչներ:
«Հայ ժողովուրդը շնորհակալությամբ է հիշում բոլոր նրանց, ովքեր ոչ միայն բարձրաձայնեցին հայոց ցեղասպանության մասին և դատապարտեցին, այլև մարդասիրական առաքելություններ իրականացրեցին՝ օգնելով հաղթահարել բազմապիսի դժվարություններ»,-իր ողջույնի և շնորհակալության խոսքում նշեց ՆՍՕՏՏ Գարեգին Բ-ն և անդրադարձավ կաթոլիկ եկեղեցու նախորդ պապերի կողմից ևս հայտարարություններին և ցեղասպանության ճանաչմանը՝ կարևորեց Վատիկանի արխիվների հրապարակումը:
Ցեղասպանության զոհերի հիշատակին նվիրված պատարագի ընթացքում Հռոմի պապը սուրբ Գրիգոր Նարեկացուն հռչակեց Տիեզերական եկեղեցու վարդապետ:
Սրբադասման դատավորությունների կարդինալ Անջելո Ամատոն իր խոսքում նշեց, որ Գրիգոր Նարեկացուն իր կյանքով և վարդապետությամբ քարոզել է գեղեցկության վարդապետությունը և նրա խոսքի գեղեցկությունը և վարդապետությունը գնահատել է ժողովուրդը:
«100 տարի առաջ Արևելյան եկեղեցու հայրապետներից մեկը՝ սբ Եփրեմ Ասորին հռչակվեց Տիեզերական եկեղեցու վարդապետ: Այժմ խնդրում ենք, որ Արեւելյան եկեղեցու հայրապետներին տիեզերական եկեղեցու վարդապետ հայտարարել Գրիգոր Նարեկացուն: Նա իր կյանքով եւ իր վարդապետությամբ քարոզել է գեղեցկության աստվածաբանությունը, նրա խոսքի գեղեցկությունն ու աստվածաբանական միտքը միշտ մեծապես գնահատվել են և ժողովրդի, և խորիմաստ աստվածաբանների կողմից: Նրա տևական ժողովրդականությունը կապված է իր գլխավոր աշխատության Մատյան Ողբերգության հետ, որը հայ ժողովուրդն անվանում է Նարեկ և այն հայ ժողովրդի մեջ համարվում է նրա ամենատարածված գրությունն է:
Նրա միտքը և խոսքը համեմատելի է Հովհաննես Ոսկեբերանի և Գրիգոր Լուսավորչի հետ: Ահա այս պատճառներից ելնելով՝ բազմաթիվ եպիսկոպոսներ դիմել են Հռոմի պապին, որ նա հռչակվի Տիեզերական եկեղեցու վարդապետ: Բոլոր աստվածաբանները սրբերի սրբադասման դատավարության ժողովին տվել են իրենց դրական կարծիքը եւ ստորագրել այն հռչակագրի տակ, որ Գրիգոր Նարեկացին ստանա այդ պատվաբեր տիտղոսը: Բոլոր կարդինելների կողմից ևս տրվել է այդ համաձայնությունը»,-շեշտեց նա:
Նա նշեց նաև, որ այս տարի նաև առաջին հարյուրամյակն է այն սարսափելի չարիքի, որին զոհ գնաց հայ ժողովուրդը և այս ողբերգության մեջ ևս Գրիգոր Նարեկացին հանդես եկավ, որպես հույսի եւ խաղաղության կերտող:
Այնուհետև Թուրքիայում հայ կաթողիկե առաջնորդն գերաշնորհ Տեր Պողոս արքեպիսկոպոս Զեքյանը կարդաց Նարեկացու համառոտ կենսագրությունը՝ բացատրելու համար ներկաներին, թե որն է պատճառը, որի համար այդքան բազմաթիվ կարդինալներ խնդրել են նրան հռչակել տիեզերական եկեղեցու վարդապետ: